Publicatie ‘Sporen van Smaragd’

beschrijft het prachtige Indische erfgoed van Den Haag

Indisch erfgoed in de Hofstad

Den Haag is al eeuwen een middelpunt van internationaal verkeer. In de stadsgeschiedenis neemt de band met voormalig Nederlands-Indië een belangrijke plaats in. De commerciële en culturele uitwisseling met de ‘Gordel van Smaragd’ heeft sporen achtergelaten in het stadsbeeld die nu als ‘typisch Haags’ worden beschouwd. Omdat deze Indische kenmerken bij verbouwing, sloop en stadsvernieuwing verloren kunnen gaan, startte de afdeling Monumentenzorg en Welstand van de Gemeente Den Haag het project Sporen van Smaragd. Zo werd gebouwd Nederlands-Indisch erfgoed in de Hofstad uit de periode 1853-1945 in kaart gebracht. Deze publicatie biedt een kennismaking met het onderwerp en geeft een overzicht van tientallen bijzondere Haagse bouwwerken met een Indisch verleden.

Interieurdecoraties van overheidsgebouwen waren in de negentiende eeuw gericht op het uitstralen van gezag over de kolonie, terwijl internationale bedrijven door middel van geveldecoraties aan consumenten de boodschap gaven dat zij ook in Nederlands-Indië voor hen klaar stonden. In de luxe villa’s van repatrianten werden herinneringen aan Indië vervat in een  Javaanse naam, gevelsculptuur of glas-in-lood. In Indië geboren architecten kozen vaak voor de strakke belijning van de Nieuwe Haagsche School, terwijl in de onopvallende woonhuizen van kunstenaars en auteurs culturele uitwisseling in de praktijk plaatsvond. Rond 1900 schoten toko’s als paddenstoelen uit de grond, en ontmoetten migranten elkaar in verenigingsgebouwen.

Architectuur hangt dus samen met gemeenschapsvorming. Monumenten hebben niet alleen een bouwhistorische waarde; ze zijn een weerspiegeling van de sociale, culturele of religieuze context waarin ze tot stand zijn gekomen. Daarom besteedt dit boek niet alleen aandacht aan panden met bijzondere Indische kenmerken, maar ook aan de voormalige eigenaars en bewoners. De gevels en interieurs weerspiegelen hun identiteit, ambities en herinneringen. De publicatie Sporen van Smaragd. Indisch erfgoed in Den Haag, 1853-1945 brengt de materiële neerslag van de uitwisseling tussen Oost en West in beeld, die zowel positieve als negatieve aspecten heeft gekend.

Het boek is verzorgd door de Haagse kunsthistorici Andréa Kroon en Audrey Wagtberg Hansen. ‘De titel van het boek refereert aan de “sporen” van de “Gordel van Smaragd”, aldus de auteurs, ‘Deze zijn als een juwelenregen verspreid over de stad. Dit unieke erfgoed verdient het om herontdekt en gekoesterd te worden.’ De publicatie verschijnt in de VOM-reeks van de afdeling Monumentenzorg en Welstand van de Gemeente Den Haag, waarin steeds bijzondere Haagse monumenten worden belicht. Het boek is voor € 29,95 te koop in de boekhandel en te bestellen via de webwinkel van uitgeverij De Nieuwe Haagsche.