Als zomerverblijf gebouwd paleis voor Amalia van Solms in 1645 naar ontwerp van Pieter Post. In 1734-1737 is het ingrijpend verbouwd en uitgebreid met een voorportaal en twee zijvleugels. De uitbreidingen zijn van de architect Daniel Marot en waarschijnlijk voltooid o.l.v. Pieter de Swart. Bronvermelding onderstaande gegevens RVD: In 1645 wordt begonnen met de bouw van Paleis Huis ten Bosch. Het moet de zomerresidentie worden van stadhouder Prins Frederik Hendrik en zijn vrouw, Prinses Amalia. Zomerresidentie Paleis Huis ten Bosch begint haar geschiedenis als Sael van Oranje. De Sael van Oranje is als deze gebouwd wordt, bedoeld als zomerresidentie voor stadhouder Prins Frederik Hendrik van Oranje en zijn vrouw, Prinses Amalia, Gravin van Solms. Het initiatief voor de bouw ligt met name bij de Prinses. Op 2 september 1645 wordt de eerste steen gelegd door de vroegere Koningin van Bohemen, Elisabeth. Het ontwerp van het paleis is van architect Pieter Post. Hij is ook betrokken bij de bouw van onder andere het Mauritshuis, de vergaderzaal van de Staten van Holland (tegenwoordig vergaderzaal van de Eerste Kamer) en het Oude Hof (het tegenwoordige Paleis Noordeinde). Mausoleum Na de dood van Frederik Hendrik in 1647 verandert de prinses-weduwe de bestemming van het paleis van zomerresidentie in mausoleum ter nagedachtenis van haar man. Onder leiding van de schilder Jacob van Campen wordt de centrale zaal van de residentie, de Oranjezaal, volledig gewijd aan leven en werk van de Prins. Het grootste en meest opvallende doek in deze zaal, Frederik Hendrik als Triomfator, is van de hand van Jacob Jordaens en wordt in 1652 voltooid. Bewoners 1675 - 1795 In deze periode heeft het paleis vier verschillende eigenaren. Onder de laatste, Prins Willem IV, wordt het paleis grondig verbouwd. Albertine Agnes 1675 Prinses Amalia overlijdt in 1675. Het paleis komt hierop in gemeenschappelijk bezit van haar dochters. Het gebruik van het paleis gaat over in de handen van Albertine Agnes. Zij is de enige dochter van Prinses Amalia die als vrouw van de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau, ook in de Republiek woont. Prins Willem III 1686 Prinses Albertine Agnes verkoopt dit vruchtgebruik in 1686 aan de kleinzoon van Frederik Hendrik, Prins Willem III. Deze Prins gebruikt het paleis zomerresidentie in de buurt van het regeringscentrum. Hij brengt enkele wijzigingen aan in het meubilair en in de tuin. Prins Willem IV 1732 Na het kinderloos overlijden van Willem III (de koning-stadhouder) in 1702 erft de Pruisische koning als kleinzoon van Frederik Hendrik het Paleis. In 1732 geeft hij het weer terug aan het Huis Oranje-Nassau, vertegenwoordigd door Prins Willem IV. Deze begint dan aan een grootscheepse verbouwing van het paleis. Onder leiding van de architect Daniel Marot wordt het gebouw uitgebreid met een linker- en rechtervleugel. Het aldus vergrote Paleis is vanaf dat moment vaak verblijfplaats van de laatste twee stadhouders, Willem IV en Willem V. Franse tijd 1795 -1813 Onder de Franse overheersing wordt het paleis nationaal bezit. Lodewijk Napoleon verandert ook het interieur van het paleis. Hiermee is de introductie van de zogenaamde Empire-stijl in Nederland een feit. Nationaal bezit Na de Franse inval in 1795 worden alle stadhouderlijke verblijven als oorlogsbuit in beslag genomen. Huis ten Bosch werd door de Fransen geschonken aan het 'Bataafse volk'. Het meubilair en de kunstvoorwerpen worden grotendeels verkocht en het paleis wordt nationaal bezit. Dat is het tot op de dag van vandaag gebleven. Koning Lodewijk Napoleon Na een staatsgreep in 1798 wordt een aantal leden van de Nationale Vergadering geïnterneerd in het paleis. De oostelijke vleugel wordt verhuurd. Vervolgens doet het gebouw een tijdlang dienst als museum, totdat in 1805 de door Napoleon aangestelde raadspensionaris Rutger-Jan Schimmelpenninck er zijn intrek neemt. Vijftien maanden later gaat de door Napoleon tot Koning van Holland verheven Lodewijk Napoleon er wonen. In 1807 verhuist deze weer naar Utrecht. Daar woont hij totdat hij in 1808 verhuist naar het tot paleis verbouwde raadhuis op de Dam in Amsterdam. Lodewijk Napoleon heeft veel invloed op het interieur en exterieur van het Paleis, ondanks zijn korte bewoning ervan. De uitbreidingen en verfraaiingen die hij initieert, betekenen de introductie van de Empire-stijl in Nederland. Veel van zijn Empire meubelen zijn nog steeds op Huis ten Bosch te vinden Koninklijk zomerverblijf 1815 -1940 Vanaf de uitroeping van Willem I tot Koning der Nederlanden in 1815 is Paleis Huis ten Bosch regelmatig door de leden van het Koninklijk Huis bewoond. Koning Willem I maakt gebruik van het paleis. Later wordt het in de zomermaanden bewoond door Koningin Sophie, de eerste vrouw van Koning Willem III. Koningin Wilhelmina verruilt haar zomerresidentie Het Loo bij Apeldoorn voor Huis ten Bosch gedurende de Eerste Wereldoorlog. Ze woont er ook even in de dagen voordat ze met Prinses Juliana en haar gezin naar Engeland moet uitwijken als gevolg van de Duitse inval in mei 1940. Tweede Wereldoorlog 1940 -1945 Huis ten Bosch heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog ernstig te lijden. Een plan van de Duitse bezetter om het gebouw af te breken teneinde een tankgracht te kunnen graven gaat, dankzij inspanningen van de intendant van het paleis, niet door. Na de bevrijding blijkt Huis ten Bosch onbewoonbaar te zijn. De kunstschatten zijn weliswaar tijdig in veiligheid gebracht, maar muren, zolderingen en vloeren zijn beschadigd door kogels, granaat- en bomscherven. Tussen 1950 en 1981 wordt het paleis twee keer gerestaureerd. Bijzonderheden Bij het Huis Ten Bosch - vroeger Oranjezaal genoemd - heeft Amalia van Solms zich sterk met de bouw v.h. huis bemoeid, bijgestaan door de stadhouderlijke architect Pieter Post. De naam 's-Gravenhaagse Bos is nooit officieel vastgesteld maar wordt officieel in 1908 wanneer hij voorkomt in een verordening die de wijkindeling van Den Haag regelt. In het bos staan enkele woningen en het Huis ten Bosch, er bevinden zich tal van paden die een niet-officieel vastgestelde naam hebben: Noorder- of Philosophenpad, Controleurslaantje, Kerkpad, Mollenpad. Het Steekslag, Het Paardenpad, Koningpad, Middenslag, Grote Beuklaan, Zuiderpad, Achterpad, Laan van Carolinenburg.