Noordeinde

gedenkmonument Prins Willem I

toon op de kaart
  • Status
    Rijksmonument
  • Architect
    Nieuwerkerke, A.E. Van
  • Monument nr.
    17830
  • Wijk
    Centrum
  • Bouwjaar
    1845
Registerblad 

Standbeeld van Prins Willem I te paard uit 1845 door E. van Nieuwerkerke, van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.

meer weten 
In brons uitgevoerd ruiterstandbeeld van prins Willem I (1533-1584) naar ontwerp van Alfred Emilion, graaf van Nieuwerkerke, die onder Napoleon III directeur van het Louvre was. Eind 1841 pakte koning Willem II een ouder initiatief op om een standbeeld op te richten voor Willem de Zwijger (1533-1584). Het zou een staand of zittend beeld worden, maar geen ruiterstandbeeld. Beeldhouwer Louis Royer kreeg de opdracht en in 1842 kon hij met de uitvoering beginnen. Toen gooide de Franse beeldhouwer Emile de Nieuwerkercke roet in het eten. Hij had op eigen initiatief een model van een ruiterstandbeeld van Willem de Zwijger ontworpen waarmee hij in 1843 naar Den Haag ging. De koning was zo onder de indruk dat hij besloot dit beeld op eigen kosten te laten uitvoeren. De onthulling van het bronzen beeld dat Willem de Zwijger in wapenrusting toont, vond plaats op 17 november 1845 op het Noordeinde, voor het paleis. Het beeld staat op een bronzen sokkel, waarop de namen van de provincies Gelderland, Utrecht, Groningen, Friesland, Zeeland en Holland vermeld zijn. Het geheel is geplaatst op een marmeren plint met opschriften. Het gedenkteken ondervond veel kritiek. Het ruiterstandbeeld is een vorm van een heersersportret dat nadrukkelijk de verheven positie van de heerser, letterlijk en figuurlijk boven het volk tronend, symboliseert. De teugels houdt hij stevig in handen. Dit type beeld kent een lange traditie vanaf de klassieke oudheid waar Romeinse heersers zich bij voorkeur te paard lieten vereeuwigen. Een dergelijke persoonsverheerlijking past echter minder goed in de Nederlandse traditie. Het standbeeld van Louis Royer werd ook uitgevoerd en in 1848 onthuld op het Plein.