Oostduinlaan - Ruychrocklaan - Goetlijfpad - van der Houvenstraat

bunkercomplex

toon op de kaart
  • Status
    Gemeentelijk Monument
  • Wijk
    Benoordenhout
  • Bouwjaar
    1942-1945
Registerblad 

De Atlantikwall.

Eind 1941 besloot het Duitse opperbevel tot de aanleg van de Atlantikwall langs de Europese Westkust. De aanleg van deze verdedigingslinie vond in de jaren 1942-1945 plaats. Het doel was in geval van een tweefrontenoorlog de geallieerden aan de kust te verslaan. Bij de opzet van de Atlantikwall lag de nadruk aanvankelijk op strategisch belangrijke plaatsen (zoals havens en zeegaten). In Nederland kregen daarom Den Helder, IJmuiden, Hoek van Holland en Vlissingen de meeste aandacht en de hoogste status ("Verteidigungsbereich" en/of "Festung"). Ook Den Haag/Scheveningen werd, als kustplaats en bestuurlijk centrum, als potentieel interessant doelwit voor een invasie cq. "raid" gezien. Aan Den Haag/Scheveningen werd dan ook de op een na hoogste status verbonden ("Stützpunktgruppe"). Het geheel van verdedigingswerken, dat een groot deel van het Haagse en een kleine deel van het Wassenaarse grondgebied besloeg, kreeg de benaming "Stützpunktgruppe Scheveningen" mee.

Complex hoek Oostduinlaan-Ruychrocklaan.
De objecten binnen dit complex hadden alle een verzorgende-ondersteunende functie ten behoeve van de in de hoofdweerstandslijn gelegen troepen.

A. Lokatie.
De bunkers liggen in een parkje, begrensd door de Oostduinlaan, de Ruychrocklaan, de Van der Houvenstraat en het Goetlijfpad.

B. Verschijningsvorm en hoofdonderdelen.
Het complex is een verzameling solitaire bunkers ten behoeve van de onderbrenging van verzorgende-ondersteunende functies. De werken liggen voor het overgrote deel bovengronds en waren door aanaarding en beplanting als heuvels gecamoufleerd.

C. Samenstellende onderdelen.
Het complex bleef na de oorlog intact. De werken werden ontoegankelijk gemaakt.
In het complex bevinden zich acht relevante werken. Daarvan zijn er drie van de categorie met het grootste weerstandsvermogen (Ständiger Ausbau in Stahlbeton), vijf objecten hebben een lager weerstandsvermogen (Feldmässiger Ausbau).

Ständiger Ausbau in Stahlbeton.

X.1. Keuken.
Het ontwerp van deze bunker is afkomstig van de Duitse landmacht. Dit standaardtype staat bekend als Regelbau 645, Unterstand für 1 Küche. Het Baunummer van X.1 is 8745. De bouw vergde 605 m3 beton, 27 ton wapeningsijzer en 4,8 ton ijzeren balken.

Type 645 was bestemd voor een keuken ter verzorging van maximaal 200 man. De bunker bestaat, naast een ingang en gassluis, uit vier ruimtes. In één ervan, de keukenruimte, was plaats voor een grote veldkeuken, die door een grote opening in de wand aan de ingangszijde naar binnen gereden werd. Deze opening werd meestal gebruikt om het eten uit te reiken. In plaats van een veldkeuken kon ook een vaste fornuis ingebouwd worden. Verder bevat de bunker een afwachtingsruimte voor drie man en twee opslagruimtes voor voorraden en toebehoren.
Aan een lange zijde heeft de bunker naast de inrij-opening een personeelsingang. Deze geeft geeft via een gassluis toeggang tot de afwachtingsruimte en de keukenruimte. Vanuit de afwachtingsruimte kan de ingang via een afsluitbaar schietgat verdedigd worden.

De 645 behoort tot de zelden gebouwde bunkertypes. In Europa zijn er minimaal circa 30 gebouwd. Den Haag kende er zes, die alle nog bestaan.

X.2. Munitiebergplaats.
Het ontwerp van deze bunker is afkomstig van de Duitse landmacht (Westwalltijdperk). Dit standaardtype staat bekend als Regelbau 134, Munitionsunterstand I. Het Baunummer van X.2 is 8744. De bouw vergde 490 m3 beton, 20 ton wapeningsijzer en 8 ton ijzeren balken.

De bunker bestaat uit twee identieke ruimten voor de opslag van munitie. De ingangen tot deze ruimten zijn door een overdekte gang beschermd.

Type 134 is de meest gebruikte munitiebunker in de Atlantikwall en is in overvoed gebouwd. In Europa zijn er minimaal circa 400 gebouwd. Den Haag kende er vijf, daarvan bestaan er nog vier.

X.3. Groepsonderkomen.
Het ontwerp van deze bunker is afkomstig van de Duitse landmacht. Dit standaardtype staat bekend als Regelbau 622, Doppelgruppenunterstand. Het Baunummer van X.3 is 8716. De bouw vergde 650 m3 beton, 30 ton wapeningsijzer en 3,8 ton ijzeren balken.

De bunker bestaat uit twee afwachtingsruimtes voor het onderbrengen van twee groepen van tien man. Aan een lange zijde wordt de bunker door middel van twee ingangen ontsloten. Beide ingangen geven toeggang tot de beide afwachtingsruimte via één gassluis. Vanuit de afwachtingsruimten kunnen de ingangen via afsluitbare schietgaten verdedigd worden. De bunker is voorzien van een open waarnemingspost.

Type 622 is het meest gebouwde Ständige-bunkertype. In Europa zijn er minimaal circa 1700 gebouwd. In Den Haag stonden er twaalf, daarvan bestaan er nog acht.

Feldm#ssiger Ausbau.

In deze weerstandscategorie betreft het in de meeste gevallen simpele, gestandaardiseerde werken met muren van baksteen en betonnen vloer- en dakplaten. Het gaat om:

X.5, 6 en 7. Woonschuilplaatsen.

X.8. Badhuis.
Het bakstenen/betonnen object bestaat uit een centrale, aan twee kanten ontsloten gang, die toegang geeft aan een aantal kleed- en badruimten aan weerszijden van de gang. Op het dak van de gang ligt een betonnen waterreservoir.

Dit type badhuis komt in Den Haag negen keer voor.

X.9. W.C.

Van dit complex bestaan nog alle werken. De stelling vormt een typerend en gaaf voorbeeld van een klein complex werken in tweede lijn met ondersteunende-verzorgende functies. Het complex toont goed aan hoe deze nieuwe structuur op basis van optimale camouflage in de omgeving ingeplant werd. De stelling heeft de oorspronkelijke context behouden en is inmiddels op een aanvaardbare wijze in het landschap ge#ntegreerd. Het complex bezit nog alle St-bunkers.

Het terrein van en de acht onderscheiden objecten binnen het complex zijn van algemeen belang voor de gemeente Den Haag wegens hun cultuurhistorische waarde en hun betekenis voor de wetenschap.

 

Groepsonderkomen X3 (8716/622)
complex hoek Oostduinlaan-Ruychrocklaan