Scheveningseweg 21
toon op de kaart- StatusGemeentelijk Monument
- WijkArchipelbuurt
- Bouwjaar17e eeuw
Voormalig Tolhuis.
Witgepleisterd in oorsprong 17de-eeuws pand, haaks op de Scheveningseweg, in de huidige vorm ter lengte van drie brede traveeën, bestaande uit een kelder, twee bouwlagen en een kapverdieping in het met pannen gedekte zadeldak dat aan de zijde van de Joodse Begraafplaats is afgewolfd. In de oorspronkelijke toestand telde het Tolhuis aan de zijde van de Scheveningseweg twee vensterassen meer en vertoonde de naar deze weg gekeerde gevel een arcade met rondbogen op pijlers met impostlijsten. Bij de aanleg van de paardetramlijn naar Scheveningen in 1864 werd het pand met een travee ingekort en in het begin van de twintigste eeuw werd nogmaals een travee opgeofferd aan de spoorverdubbeling ten behoeve van de electrische tram. De huidige façade met puntgevel en zoldervenster met houten kruiskozijn en luiken dateert van die verbouwing. De vensters in de andere gevels bezitten merendeels negenruitsschuiframen uit de eerste helft van de 19de eeuw. De naar de Burg. Patijnlaan gekeerde lange gevel heeft tegen de linker travee een uitgebouwd portaal onder zadeldakje en daarboven een rond venster met gietijzeren harnas, beide daterend van de verbouwing in 1864. De lage uitbouw onder een schilddakje tegen de lange gevel aan de Scheveningse zijde dateert van de verbouwing in het beging van de 20ste eeuw. In de drie oorspronkelijke gevels bevinden zich staafankers. Inwendig bezit het huis een opkamer boven de 17de-eeuwse overwelfde kelder, een 17de-eeuwse trap met forse, houten balusters, deuren en deuromlijstingen van kelder en opkamer uit de 17de of l8de eeuw en een l7de-eeuwse strokendeur met oorspronkelijk hangwerk als toegang tot de zoldertrap. De kap is in de huidige vorm waarschijnlijk 18de-eeuws. Het pand werd gerestaureerd in 1984-1985. Het tolhek, dat in 1665 nabij het Tolhuis aan het begin van de Scheveningseweg werd geplaatst, is in 1924 naar de Kerkhoflaan overgebracht.
Pand van algemeen belang voor de gemeente s-Gravenhage vanwege de architectuurhistorische, geschiedkundige, typologische en zeldzaamheidswaarde. De stedebouwkundig belangrijke ligging aan het begin van de Scheveningseweg vormt een toegevoegde waarde.