Nieuwe Haven 117 t/m 135, 167 t/m 171, Uilebomen 31-31a

voormalige Ambachtsschool

toon op de kaart
  • Status
    Gemeentelijk Monument
  • Architect
    Mondt, A. Mondt, H.J.
  • Bouwstijl
    Neo-Classicisme
  • Wijk
    Centrum
  • Bouwjaar
    1883; 1893; 1907
Registerblad 

 

Voormalige ambachtsschool bestaande uit een kleinere vleugel langs de Uilebomen in rijke neorenaissance (architect H.J. Mondt, 1883 en 1893) en een grotere vleugel langs de Nieuwe Haven in sobere neorenaissance (architect A. Mondt jr., 1907). 

 Het initiatief voor de stichting van een ambachtsschool in Den Haag werd genomen door de afdeling ’s-Gravenhage der Vereeniging tot bevordering van fabrieks- en handwerknijverheid in Nederland. Amsterdam, Rotterdam en Groningen waren Den Haag al voorgegaan. De oprichting van ambachtsscholen bleek hard nodig als gevolg van de ‘treurige’ toestand waarin het ambacht in de eerste helft van de negentiende eeuw verkeerde, mede als gevolg van de afschaffing van de gilden in 1798. Een afzonderlijke vereniging onder de naam Vereeniging De Ambachtsschool te ’s-Gravenhage kreeg de taak de stichting voor te bereiden en uit te voeren.  Het doel van de ambachtsschool was ‘de opleiding van knapen en jongelingen tot bekwame ambachtslieden’.  

In 1873 kocht de vereniging voor de nieuwe ambachtsschool een witgepleisterd pand in neoclassicistische stijl aan de Nieuwe Haven waar toen een naai- en breischool, met bewaarschool in was gehuisvest. De oude ingang van deze school werd naar de Uilebomen verplaatst. Daar stond een klein toegangsgebouwtje dat in 1883 werd vervangen door een representatief neorenaissance gebouw met trapgevel (de linker drie traveeën aan het Uilebomen). In 1893 werd naar ontwerp van architect H.J. Mondt in dezelfde stijl het pand aan de Uilebomen met drie traveeën uitgebreid en doorgetrokken met een gevel aan de Nieuwe Haven. De jaartallen 1883 en 1893 zijn in de dakkapellen vermeld.  

Na deze eerste nog bescheiden uitbreiding in 1893 volgde in 1907 een veel omvangrijker uitbreiding. De ambachtsschool liep wat ruimte betreft al een tijd tegen zijn grenzen aan. Dat kwam vooral omdat de school zich aan de nieuwste eisen van het bedrijfsleven moest aanpassen. De machine speelde al langere tijd een belangrijke rol en verving steeds meer de handenarbeid. Ook al bleven ambachtslieden altijd nodig en was de machine bestemd voor de massaproductie, toch moest de school de werktuigen aanschaffen die daarvoor werden gebruikt. En dat kon maar in beperkte mate omdat de werkplaatsen daar te klein voor waren. 

Uiteindelijk bleek alleen een ingrijpende oplossing soelaas te bieden: een algehele reorganisatie van het onderwijs én een nieuw schoolgebouw. Begin 1905 gaf het bestuur de directeur daartoe opdracht. In april 1907 startte de bouw aan de Nieuwe Haven van wat nu het meest gezichtsbepalende onderdeel van de voormalige ambachtsschool is. Het oude neoclassicistische schoolgebouw moest plaats maken voor de nieuwbouw. Ook sneuvelde het deel langs de Nieuwe Haven van het neorenaissance gebouw uit 1893 dat werd vervangen door een eenlaags tussenbouw met een zadeldak. 

Architect A. Mondt jr., de zoon van de inmiddels overleden architect H.J. Mondt, ontwierp een fors volume, conform de heersende trend in een sobere variant van de neorenaissance met hoge, geprononceerde kappen. Het middendeel met de monumentale rondboogentree torent hoog boven de zijvleugels uit en bevat tussen de ramen op de verdieping het opschrift Ambachtsschool. Er kwam ook een nieuwe vleugel aan de Nieuwe Havendwarsstraat met onder meer een badhuis en conciërgewoning. 

Rond 1990 vertrok de ambachtsschool, inmiddels lagere technische school, uit het gebouw. In 1999-2002 werd de school herbestemd tot appartementencomplex. Niet alles is daarbij behouden in het interieur, ook de vleugel aan de kant van de Nieuwe Havendwarsstraat is gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Wel bewaard en gerestaureerd zijn de vestibule en gang met de gemetselde kruisribgewelven met hierin het monumentale trappenhuis. In dit trappenhuis is een gebrandschilderd Art Deco raam aangebracht t.g.v. het jubileum van de "Vereeniging De Ambachtsschool te 's-Gravenhage" in 1923. 

 Gebouw van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een in de loop der tijd ontstaan scholencomplex in een deels rijke en deels sobere neo-renaissancestijl. Van cultuurhistorische waarde vanwege de aan de school verbonden herinnering aan de hier tot circa 1990 gevestigde Ambachtsschool. Stedenbouwkundige betekenis ontleent het gebouw aan zijn prominente ligging op de hoek van de Uilebomen en Nieuwe Haven. 

 

NB. De bescherming is beperkt tot het exterieur en de vestibule met trappenhuis