Lange Voorhout 2

Kloosterkerk

toon op de kaart
  • Status
    Rijksmonument
  • Monument nr.
    17690
  • Bouwstijl
    Gotiek
  • Wijk
    Centrum
  • Bouwjaar
    1397-1403
Registerblad 

Kloosterkerk, oorspronkelijk kerk van het Dominicanerklooster - hoofdbeuk en koor van omstreeks 1400, zuiderzijbeuk begin 16e eeuw toegevoegd. Mechanisch torenuurwerk, gemaakt door Huyck Hopcoper in 1620. Geveluurwerk, Eijsbouts.

meer weten 
De kerk dankt haar naam aan het klooster van de predikheren (dominicanen) waaraan zij tot de alteratie 1574 als conventskerk verbonden was. Na 1574 kreeg de kerk verschillende bestemmingen, zowel wereldlijke als kerkelijke, maar werd in de twintigste eeuw definitief als kerk bestemd, thans van de Protestantse Kerk in Nederland. In 1393 schonk Albrecht van Beieren de grond waarop later de Kloosterkerk gebouwd zou worden, aan het Amsterdamse St. Andriesklooster. De monniken verkochten de grond een jaar later aan Jan V van Arkel, die er een kasteel bouwde. Graaf Albrecht en de Heer Van Arkel kregen kort na de bouw van het kasteel een conflict, waarna Graaf Albrecht het land in beslag nam en de bebouwing liet afbreken. Graaf Albrecht schonk de grond aan de dominicaner paters uit Utrecht. Zij bouwden er in de periode 1397 tot 1403 een klooster. Bij dit klooster, dat het St. Vincentiusklooster of het Klooster der Predikheeren zou gaan heten, werden tuinen en een kleine kloosterkerk gebouwd. In 1420 werd het klooster door een grote brand getroffen. Het herstel van het gebouw werd snel ter hand genomen en was vóór 1425 voltooid. Rond 1540 werd de kerk aan de zijde van het Voorhout uitgebreid met een zijbeuk en dwarskapellen aan de kant van het Lange Voorhout. Tijdens de Beeldenstorm werd op 25 augustus 1566 veel vernield. De meeste monniken vluchtten. In 1574, na het verdrijven van de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog, moesten de resterende dominicanen onder invloed van de groeiende Reformatie het klooster verlaten. De Staten van Holland wilden het klooster en de kerk laten afbreken, maar na hevige protesten van de inwoners van Den Haag werd in 1576 besloten om de kerk en het klooster te laten staan. In 1576 werd het klooster verhuurd en ter beschikking gesteld aan het St. Nicolaas Gasthuis. Niet veel later, in 1583, begon de Haagse bevolking zelf met de sloop van het klooster en de kerk, omdat er door de oorlog een groot tekort was aan hout en stenen. De Staten van Holland namen de kerk toen in beslag, waarna hij enkele jaren leeg stond. In 1588 werd de kerk zelfs een grote paardenstal. In 1589 kwam er in het koor een gieterij voor de productie van bronzen kanonnen totdat er in 1665 een nieuw geschutshuis was gebouwd. Vanaf 1617 ging de Kloosterkerk weer gedeeltelijk dienstdoen als kerk. Op het moment dat de Nederlanden verdeeld raakten tussen de remonstranten en de contra-remonstranten, schonk prins Maurits de kerk aan de partij der contra-remonstranten. Laatstgenoemden hadden de kerk eerst op 9 juli gekraakt. Op 23 juli kwam hij persoonlijk luisteren naar de preek van de geschorste dominee Henricus Rosaeus. De Kloosterkerk stond naast het huis van de remonstrantse Johan van Oldenbarnevelt, die in dat conflict zijn tegenstander was. Hierdoor kreeg de Kloosterkerk in de volksmond de bijnaam Prinsenkerk. Iedereen wist vanaf dat moment dat prins Maurits in het conflict partij had gekozen voor de contra-remonstranten (de preciezen). Na het vertrek van de gieterij rond 1665 ging de Kloosterkerk weer volledig dienstdoen als (ditmaal protestantse) kerk. Het klooster bleef echter tevens een opslagplaats voor kruit en munitie. Op 3 november 1690 ontplofte het kruithuis, waardoor het klooster werd vernietigd. Er bleef slechts één muur over, die tot op de dag van vandaag overeind staat. De Kloosterkerk zelf bleef, dankzij zijn dikke muren, gespaard. De muur is nadien verwerkt in de nieuwe bebouwing. Bij bouwhistorisch onderzoek voorafgaand aan de sloop van deze bebouwing werd de muur herontdekt. Hierop werd besloten de muur te behouden. Tijdens een restauratie van 1912-1914 verdwenen de in 1848 aangebrachte gestucte gewelven en werd een nieuwe eikenhouten bekapping gemaakt. De kerk werd in de jaren vijftig volledig gerestaureerd. De graven werden daarbij geruimd, en de mooiste grafstenen werden in de wandelruimte gelegd of tegen een muur aangebracht. Tijdens deze restauratie werden aan de gewelven gepolychromeerde versieringen aangebracht. De Duinoordkerk is tijdens de Tweede Wereldoorlog afgebroken om ruimte te maken voor het Sperrgebiet. Omwonenden kregen enkele dagen de tijd om het interieur eruit te halen en dit werd opgeslagen in de kelders van het Vredespaleis. Na de oorlog werd een glas-in-loodraam met de twaalf apostelen, gemaakt door Lou Asperslagh, uit de kelder van het Vredespaleis gehaald en in de Kloosterkerk geplaatst in wat nu de Apostelkapel heet. Het mozaïek 'Het Laatste Avondmaal' uit 1925 van Johan Thorn Prikker, dat vanaf 1942 in de tuin van het Vredespaleis was bewaard, kreeg eveneens een plek in de Kloosterkerk. Het kunstwerk had een gewicht van 12.000 kilo en paste niet door de ingang van de kerk, reden waarom het door een van de kerkramen naar binnen getakeld moest worden. Ook de preekstoel uit de 17de eeuw, de banken en de luchters zijn afkomstig uit de Duinoordkerk. Bij de restauratie werd na de oorlog ook een nieuw orgel, ontworpen door Marcussen, geplaatst.
kloosterkerk
kloosterkerk
refter
refter