Departement, bestaande uit gebouw rond drie binnenplaatsen met binnenstraat.

Besluitmotivering

 

Het ontwerp van Friedhoff kenmerkt zich door soberheid en monumentaliteit. Friedhoff, een autoritaire man met uitgesproken architectuuropvattingen, gaf daarmee vorm aan het gewenste beeld dat de overheid moest uitstralen; degelijkheid, waardigheid en traditie. Het was niet de bedoeling met overheidsgebouwen te experimenteren en de soberheid gaf aan dat in de tijd van de wederopbouw de financiële mogelijkheden beperkt waren. Toch, hoe waardig en degelijk ook, het interieur van de ministersvleugel kan moeilijk sober worden genoemd. De gang die toegang verschaft tot de belangrijkste vertrekken, is zelfs van een verheven pracht door zijn monumentaliteit en de diepglanzende vloer van marmer, gelegd in een mooi patroon. Aan het eind van de gang biedt een deur, die voorzien is van een marmeren omlijsting in hetzelfde patroon als de vloer, toegang tot de vergaderzaal van de minister. Dit is een elegante zaal, rondom betimmerd met lichtgekleurde kersenhouten panelen met gebogen hoeken. Boven de vergadertafel hangen originele lampen, in de kenmerkende stijl van de jaren vijftig. Het ontwerp van de vertrekken en het meubilair is ook door Friedhoff verzorgd. Hier en daar zijn nog bloembakken met beeldhouwwerk te vinden. De banken en de tafeltjes in de gang horen bij het oorspronkelijke meubilair, waarbij, heel subtiel, de pootjes van de tafeltjes dezelfde zijn als de spijlen van de trapleuningen en de balustrade. Voor de 'decoratieve aankleding' schakelde Friedhoff beeldende kunstenaars in, gebaseerd op zijn idee dat voor het realiseren van hoogwaardige gebouwen de diverse ontwerpdisciplines moesten samenwerken, en wel onder leiding van de architect. Hij geldt als de grondlegger van wat later de percentageregeling beeldende kunst is genoemd door ervoor te pleiten dat een percentage van de bouwsom werd bestemd aan kunstuitingen. In 1951 nam de ministerraad het besluit waarin ongeveer 1,5% van de bouwsom voor de decoratieve aankleding mocht worden besteed. Met decoratieve aankleding werd het aanbrengen van vaste kunstwerken op vooraf bepaalde plaatsen bedoeld zoals mozaïeken, sgraffito, wandschilderingen, reliëfs, beeldhouwwerk en glas-in-lood. Zo hangt onder het plafond van de kamer van de secetaris-generaal een schildering van de graficus M.C. Escher waarin een regelmatig patroon van vogels transformeert in een patroon van vissen. Helemaal boven bevindt zich de voormalige kantine, nu de recreatiezaal. Het is een hoge driebeukige zaal met een flauw gebogen plafond waar reeksen originele lampen aan hangen. Op de korte wand aan de achterzijde heeft de Amsterdamse kunstenaar Jan Groenestein een sgraffito van gestileerde vogels en vissen aangebracht. Bovenin vliegen vogels met wijd uitgespreide vleugels en rechtsonder zwemmen vissen, in trefzeker zachtrood weergegeven, dat prachtig afsteekt tegen het donkerrode vlak. Vooral vogels en vissen vormen binnen het Ministerie een veel toegepast motief. Groenestein gebruikte een kunstvorm die al eeuwen bestond maar zeer populair werd in de jaren vijftig (zie ook Wagenaarweg 30). Het sgraffito is daardoor een techniek geworden die zo bij uitstek de sfeer van de jaren vijftig oproept. Het ministerie is in 2007/2012 op onderdelen ingrijpend getransformeerd naar ontwerp van de architect Kees Dam waarbij diverse gesloten bakstenen gevels transparanter zijn gemaakt vanuit de filosofie dat het gebouw een minder gesloten karakter moet hebben. Langs de zijde van de Theresiastraat is een bouwdeel vervangen door nieuwbouw en de kantine aan de achterzijde van het complex is overbouwd door een glazen "serre". De ministerievleugel aan de Bezuidenhoutseweg is gerestaureerd. Hier zijn geen transformaties in aangebracht. Volledig adres: Bezuidenhoutseweg 73, Prins Clauslaan 4/6/8, Theresiastraat 2/4. Momenteel in gebruik als Ministerie van Buitenlandse Zaken